အင်ပျဉ်ထခြင်း
- By Wor Mithi
အင်ပျဉ်ထခြင်းဆိုတာ လူတိုင်းနဲ့ အမြဲရင်းနီးနေတဲ့အကြောင်းအရာတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေမှာ နာရီပိုင်းအတွင်း သက်သာသွားတတ်သလို တစ်ခါတစ်လေမှာတော့ ရက်ပေါင်းအတန်ကြာတဲ့အထိ မသက်သာလို့ စိုးရိမ်စိတ်တွေများစေလာတတ်တဲ့ အကြောင်းအရာ တစ်ခုလဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်ကနေ ဓါတ်မတည့်တဲ့ အရာတစ်ခုခုကို တုံ့ပြန်တဲ့အခါ ယားယံစေနိုင်တဲ့ဓါတ်အပြင် အခြားဓါတ်တွေကို သွေးထဲကို ထုတ်လွတ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်မှာ နီရဲခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်း အပါအဝင် ယားယံခြင်း စတာတွေကို ဖြစ်လာစေတဲ့အတွက် အင်ပျဉ်ထလာရပါတယ်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပြင်ပအရာတစ်ခုခုကို တုံ့ပြန်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ် တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ အချို့လူတွေမှာတော့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားက အလွန်အမင်း တုံ့ပြန်တတ်တဲ့အတွက် အင်ပျဉ်ထရုံသာမက အခြားဓါတ်မတည့်တဲ့ လက္ခဏာတွေကိုပါ ခံစားရလေ့ရှိပါတယ်။
Image credit: Kaiser Permanente
အင်ပျဉ်ထရတဲ့အကြောင်းအရင်းတွေကတော့ အများကြီး ရှိနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေထိမိတာ/ကိုက်ခံရတာ (ဥပမာ- ခူကောင်) နဲ့ သန်ကောင်ကြောင့် အဖြစ်များပြီး အစားအသောက် (ဥပမာ- ပုရစ်၊ ပင်လယ်စာ)၊ အချို့သောအပင်၊ တိရိစ္ဆာန်၊ ဓါတုပစ္စည်း (ဥပမာ – အလှကုန်၊ ဆပ်ပြာ)၊ ဆေးဝါး၊ အဝတ်အစားအသုံးအဆောင်တင်းတင်းကြပ်ကြပ်ဝတ်ဆင်တာတို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပြီး အချို့လူတွေမှာတော့ ပူလွန်းတာ၊ အေးလွန်းတာနဲ့ နေရောင်ခြည်ကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါသေးတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံမှာတော့ ဘာကြောင့်ဖြစ်မှန်းမသိဘဲ အကြောင်းရင်းကို ရှာမတွေ့တာလဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ကလေးတွေသာမက လူကြီးတွေမှာပါ အင်ပျဉ်ထနိုင်ပြီး အင်ပျဉ်ထတဲ့အခါ သက်သာအောင် အိမ်မှာလုပ်ဆောင်နိုင်တာလေးတွေ ရှိပါတယ်။ အင်ပျဉ်ထတဲ့အခါ အင်မတန်ယားယံပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကုတ်လိုက်တဲ့အခါ ယားယံစေတဲ့ ဓါတ်တွေကို ပိုထွက်လာစေနိုင်တဲ့အတွက် မသက်သာဘဲ အနီကွက်တွေပိုထလာတာ ယားယံတာ ပိုဆိုးလာတာမျိုး ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အတတ်နိုင်ဆုံး မကုတ်ဘဲ ယားယံခြင်းနဲ့ ရောင်ရမ်းခြင်းသက်သာအောင် ရေအေးဝတ်ကပ်တာ၊ antihistamine ပါတဲ့ လိမ်းဆေး ၊ ခရင်မ်လိမ်းတာ (ဥပမာ- ကာလာဒရိုင်းဆေးရည်) မျိုး ပြုလုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ရေချိုးတဲ့အခါ ရေပူ/ရေအေးမဟုတ်ဘဲ ရေခပ်နွေးနွေးနဲ့ချိုးတာ၊ အနံ့မပါတဲ့ ဆပ်ပြာအပျော့စားနဲ့ ရေချိုးတာမျိုး ပြုလုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ သောက်ဆေးအနေနဲ့ကတော့ အိမ်မှာဆိုရင် ဘာမီတွန်နဲ့အလားတူဆေးအုပ်စုကို ဆေးညွှန်းအတိုင်း သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။ သန်ကောင်ကြောင့်လဲ ဖြစ်နိုင်တဲ့အတွက် ကလေးငယ်တွေကို ၆လကြာတိုင်းတစ်ခါ သန်ချဆေးပုံမှန်တိုက်ကျွေးပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ သန်ချဆေးထပ်တိုက်ဖို့လဲ လိုနိုင်တဲ့အတွက် ထပ်တိုက်ဖို့လို/မလို ကျန်းမာရေးပညာရှင်နဲ့ တိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။
အင်ပျဉ်ထခြင်းဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် အသက်အန္တရာယ်ရှိလောက်တဲ့အထိ မပြင်းထန်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အင်ပျဉ်တွေအပြင် တခြားပြင်းထန်ဓါတ်မတည့်တဲ့လက္ခဏာတွေ ရှိနေရင်တော့ နီးစပ်ရာ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းကို အမြန်ဆုံး သွားပြရပါမယ်။ ပြင်းထန်ဓါတ်မတည့်တဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့ နှုတ်ခမ်း၊ လည်ပင်း၊ လျှာစသည်တို့ ရောင်ရမ်းလာခြင်း၊ အသက်ရှုရခက်လာခြင်း၊ အသက်ရှူလျှင်တရွှီးရွှီးမြည်လာခြင်း၊ အစာမျိုရခက်လာခြင်း၊ နှုတ်ခမ်း၊လျှာ၊ ခြေလက်များ ပြာလာခြင်း/ဖြူဖျော့လာခြင်း၊ သတိကောင်းကောင်းမရခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်း၊ ကလေးငယ်များတွင် ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ပျော့လာခြင်း စတာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
Reference
https://www.aad.org/public/diseases/a-z/hives-self-care
မျှဝေရင်းကူ
